Τι είναι στυτική δυσλειτουργία

Πεϊκές ενέσεις ίσων αποτελεσματική θεραπεία

Στυτική δυσλειτουργία είναι η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επίμονη αδυναμία επίτευξης ή και διατήρησης στύσεως επαρκούς σκληρότητας ώστε να εξασφαλιστεί ικανοποιητική σεξουαλική επαφή. Η διάρκεια του προβλήματος, σύμφωνα με τον ορισμό, οφείλει να είναι μεγαλύτερη των 6 μηνών και να αφορά σε περισσότερες από τις μισές προσπάθειες επαφών. Ο προσδιορισμός «στυτική δυσλειτουργία» έχει πλέον αντικαταστήσει τον παλαιότερα χρησιμοποιούμενο μάλλον ατυχή και «πολιτικώς μη ορθό» όρο «ανικανότητα».

Πόσο συχνή είναι;

Η στυτική δυσλειτουργία είναι μια αρκετά συνηθισμένη κατάσταση, ιδίως σε άνδρες μεγαλύτερους των 40 ετών. Στον γενικό ανδρικό πληθυσμό η συχνότητά της κυμαίνεται περίπου στο 10-20%. Ενώ σε νεαρές ηλικίες είναι σχετικά ασυνήθης, η παρουσία της γίνεται σημαντικά συχνότερη όσο προχωράει η ηλικία. Έτσι, σχεδόν ο ένας στους δύο άνδρες ηλικίας 40-70 ετών πάσχει από στυτική δυσλειτουργία κάποιου βαθμού, με το αντίστοιχο ποσοστό να ξεπερνάει το 75% για ηλικίες μεγαλύτερες των 75 ετών.

Η σοβαρότητα της στυτικής δυσλειτουργίας, αλλά και η ανταπόκρισή της στις διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις, εκτιμώνται με την συμπλήρωση από τον ασθενή ειδικών ερωτηματολογίων, μεταξύ των οποίων ευρύτερα χρησιμοποιούμενο είναι το ερωτηματολόγιο IIEF-5 (International Index of Erectile Function).

Ποια τα αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας;

Οι μηχανισμοί πρόκλησης της στυτικής δυσλειτουργίας είναι ακόμη και στον ίδιο ασθενή πολλαπλοί, πολύπλοκοι και αλληλοεπικαλυπτόμενοι. Μπορούμε ωστόσο, σχηματικά και μόνο να διακρίνουμε τις ακόλουθες ομάδες αιτίων:

Ψυχογενή αίτια:

Σε αντίθεση ίσως με την κοινή πεποίθηση ότι τα προβλήματα στύσεως έχουν ψυχολογικό υπόβαθρο, ψυχογενή αίτια παρατηρούνται σε ένα χαμηλό μόνο ποσοστό ασθενών, που αφορά στο 10-15% των περιπτώσεων. Στην ομάδα αυτή εντάσσονται παθολογικές οντότητες όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και οι ψυχώσεις, αλλά και περιστασιακές καταστάσεις, όπως το άγχος απόδοσης, τα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις ή οι αναστολές.

Νευρογενή αίτια:

Μπορεί να αφορούν σε βλάβες και διαταραχές σε επίπεδο εγκεφάλου, όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια, η νόσος Parkinson, ή οι απομυελινωτικές παθήσεις, σε βλάβες του νωτιαίου μυελού, συνηθέστερα κακώσεις, και τέλος σε βλάβες των περιφερικών νεύρων που κατεξοχήν παρατηρούνται μετά από μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η ριζική προστατεκτομή, ο οπισθοπεριτοναϊκός λεμφαδενικός καθαρισμός ή η κοιλιοπερινεϊκή εκτομή.

Αγγειακά αίτια:

Τέτοια είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, το κάπνισμα, οι υπερλιπιδαιμίες και ορισμένες σπάνιες αγγειακές ανατομικές ανωμαλίες.

Σηραγγώδη αίτια:

Μια μεγάλη κατηγορία αιτίων στυτικής δυσλειτουργίας αφορά σε προβλήματα που εντοπίζονται στα σηραγγώδη σώματα του πέους. Εδώ κατηγοριοποιούνται βλάβες του ινώδους χιτώνα των σηραγγωδών σωμάτων, όπως συμβαίνει σε κατάγματα πέους ή κατεξοχήν στη νόσο Peyronie, παθολογικές επικοινωνίες μεταξύ φλεβών και αρτηριών, και δομικές μεταβολές του στυτικού ιστού που καταλήγουν σε μείωση της ελαστικότητας και εκτασιμότητας του πέους και σε ίνωση των σηραγγωδών σωμάτων. Στα σηραγγώδη αίτια μπορούμε τέλος να κατατάξουμε και τις δυσλειτουργίες του ενδοθηλίου, του εσωτερικού χιτώνα δηλαδή των αγγείων του πέους, οι οποίες συνοδεύονται από διαταραχές στην σύνθεση των χημικών ουσιών που είναι απαραίτητες για την δημιουργία και την διατήρηση της στύσεως.

Ενδοκρινικοί παράγοντες:

Ως αποκλειστικά αίτια στυτικής δυσλειτουργίας είναι σχετικά ασυνήθεις. Ο εργαστηριακός έλεγχος πάντως πρέπει να αποκλείσει χαμηλή τεστοστερόνη, υπερπρολακτιναιμία, υψηλό σάκχαρο, παθήσεις του θυρεοειδούς και των επινεφριδίων.

Φαρμακευτικές ουσίες:

Τέλος, πολυάριθμα φάρμακα αποτελούν αποκλειστικούς ή απλώς επιβαρυντικούς παράγοντες για την εγκατάσταση στυτικής δυσλειτουργίας. Στις υπεύθυνες ουσίες ανήκουν κυρίως φάρμακα για την θεραπεία της υπέρτασης, του καρκίνου του προστάτη, της κατάθλιψης και της υπερπλασίας του προστάτη. Για την τελευταία μάλιστα αυξάνονται διαρκώς τα επιστημονικά δεδομένα για ύπαρξη σημαντικής επιδημιολογικής συσχέτισής της με την στυτική δυσλειτουργία ή ενδεχομένως και για κοινό υπεύθυνο παθογενετικό μηχανισμό τόσο των συμπτωμάτων από το κατώτερο ουροποιητικό, όσο και των διαταραχών της στύσεως. Με βάση τα δεδομένα αυτά προτείνεται η σε καθημερινή βάση χρήση αναστολέων της PDE-5 για την αντιμετώπιση τόσο των ενοχλημάτων από την υπερπλασία προστάτη, όσο και της αδύναμης στύσης.

Ποιες οι δυνατότητες θεραπείας;

Ο ιατρός ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με μια περίπτωση στυτικής δυσλειτουργίας οφείλει να λαμβάνει πάντα υπ’ όψιν του, όχι μόνο την γενετήσια δραστηριότητα, αλλά και την γενικότερη κατάσταση του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής του υγείας.

Δεν πρέπει επίσης ποτέ να διαφεύγει ότι η στυτική δυσλειτουργία είναι συχνά η πρώτη κλινική εκδήλωση πολύ σοβαρών νοσημάτων, όπως η στεφανιαία νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης ή ο καρκίνος του προστάτη.

Με γνώμονα τα παραπάνω και μετά την εκτίμηση της φύσεως και της βαρύτητας του προβλήματος, την ανάδειξη πιθανών συνυπαρχουσών παθολογικών καταστάσεων και την κατανόηση των προσδοκιών του ασθενούς, ακολουθεί λεπτομερής ανδρολογική, ουρολογική εξέταση, αλλά και εστιασμένος αγγειακός και νευρολογικός έλεγχος. Προγραμματίζονται κατόπιν οι κατάλληλες, απλές ή κάποτε ιδιαίτερα σύνθετες και εξειδικευμένες, εργαστηριακές εξετάσεις και ακολουθεί ο σχεδιασμός της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής, η οποία διαγραμματικά εστιάζεται στους παρακάτω τομείς:

Αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες

Αυτές μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν διακοπή καπνίσματος, δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη, απώλεια βάρους, περιορισμό στην κατανάλωση αλκοόλ, τακτική σωματική άσκηση και δημιουργία ή αποκατάσταση μιας καλής ερωτικής σχέσεως.

Επιθετική θεραπεία πιθανών υποκειμένων ή σχετιζομένων νοσημάτων

Τέτοιες συνήθεις παθολογικές καταστάσεις είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, οι διάφοροι τύποι υπερλιπιδαιμίας, η υπερπλασία προστάτη, η νόσος Peyronie, η αρτηριακή υπέρταση, η ανεπάρκεια της κύριας ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης, η πρόωρη εκσπερμάτιση, οι διαταραχές του θυρεοειδούς, η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές.

Από του στόματος φαρμακευτική αγωγή

Τα φάρμακα που κυρίως χρησιμοποιούνται σήμερα ανήκουν στην κατηγορία των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης-5 (PDE-5) και περιλαμβάνουν προς το παρόν την Sildenafil (Viagra), την Tadalafil (Cialis), την Vardenafil (Levitra) και την Udenafil (Zydena). Γενικώς οι ουσίες αυτές παρουσιάζουν αρκετή ασφάλεια και ικανοποιητική αποτελεσματικότητα στο 50-80% των ασθενών. Απαιτούν ωστόσο επαρκή νεύρωση του πέους, καλό επίπεδο ορμονών και σχετικώς καλά αγγεία. Απόλυτη αντένδειξη για την χρήση τους αποτελεί η χορήγηση νιτρωδών σκευασμάτων, ενώ σχετική αντένδειξη θεωρείται η πολλαπλή ανθυπερτασική αγωγή. Οι παρενέργειες, χωρίς να είναι σοβαρές, δεν είναι σπάνιες και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κεφαλαλγία, έξαψη, ερυθρότητα του προσώπου, διαταραχές οράσεως, δυσπεπτικά ενοχλήματα, ρινική συμφόρηση, ραχιαλγία, μυαλγία και μικρή μείωση της αρτηριακής πιέσεως. Αξίζει να σημειωθεί πάντως η ενδεχόμενη ευεργετική γενικευμένη δράση της tadalafil και πιθανότατα και των άλλων αναστολέων της PDE-5 στην λειτουργία του ενδοθηλίου των αγγείων.

Λιγότερο χρησιμοποιούμενες ουσίες, ή φάρμακα με περιορισμένη προς το παρόν τεκμηρίωση είναι η Apomorphine (Uprima), το VR004, η Yohimbine, η Phentolamine (Regitine), η Trazodone (Trittico), η L-αργινίνη, οι στατίνες και η φυτική ουσία ερυθρό ginseng.

Διαδερμική φαρμακευτική αγωγή

Χρησιμοποιείται κυρίως η προσταγλανδίνη Ε1 (Alprostadil), η αποτελεσματικότητά της ωστόσο μέσω διαδερμικής χορήγησης είναι μάλλον μέτρια και όχι σταθερή.

Ενδοουρηθρική αγωγή

Η ενδοουρηθρική φαρμακευτική αγωγή με ουρηθρικά υπόθετα Alprostadil (MUSE) χαρακτηρίζεται επίσης από μέτρια και ασταθή αποτελεσματικότητα. To κόστος των φαρμάκων είναι υψηλό, η τεχνική χορήγησης είναι δύσκολη για άτομα με περιορισμένες δεξιότητες, ενώ και οι παρενέργειες είναι συχνές, περιλαμβάνοντας πεϊκό πόνο, ουρηθρορραγία, ζάλη, πτώση πιέσεως, συγκοπτικά επεισόδια και ερεθισμούς του κόλπου της συντρόφου.

Ενδοσηραγγώδης θεραπεία

Πρόκειται για ενδοπεϊκή χορήγηση, κατευθείαν μέσα στα σηραγγώδη σώματα, φαρμακευτικών ουσιών που προάγουν την στύση. Οι πεϊκές ενέσεις εξακολουθούν να αποτελούν σήμερα την πλέον αποτελεσματική θεραπεία, καθώς μπορούν να εφαρμοστούν επιτυχώς σε άνδρες με σοβαρού βαθμού στυτική δυσλειτουργία, ακόμη και με συνυπάρχοντα καρδιαγγειακά προβλήματα. Η θεραπεία αυτή, η οποία αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80 από την επαναστατική ανακάλυψη του καθηγητού μου Ronald Virag για την δράση της ουσίας παπαβερίνη στο πέος, ενδείκνυται ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις σημαντικών αγγειακών ή νευρικών βλαβών του πέους, ενώ θεωρείται μέθοδος πρώτης εκλογής για αποκατάσταση των στύσεων μετά από τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης ή μετά από μεγάλη χειρουργική επέμβαση στον προστάτη, στην κύστη ή στο έντερο.

Σήμερα οι ενέσεις στο πέος μπορούν να εφαρμόζονται με ειδικές αυτόματες συσκευές οι οποίες είναι ανώδυνες, εύχρηστες και διακριτικές. Το μυστικό για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια αυτής της θεραπείας βρίσκεται βέβαια στην εμπειρία και στην εξειδίκευση του ιατρού, οι οποίες επιτρέπουν την χρήση εξατομικευμένων και βελτιστοποιημένων φαρμακευτικών μειγμάτων, τα οποία επιτυγχάνουν το βέλτιστο αποτέλεσμα με την μικρότερη πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών.

Συσκευές κενού και δακτύλιοι πέους

Παρουσιάζουν μάλλον μέτρια αποτελεσματικότητα και σχετικά χαμηλά ποσοστά αποδοχής από τους ασθενείς, καθώς η διαδικασία εφαρμογής τους είναι χρονοβόρος, απαιτεί αυξημένες δεξιότητες, ενώ η στύση που προκαλούν είναι μερική και συνοδεύεται από αστάθεια του πέους, εκχυμώσεις, δυσαισθησίες και μικροαιμορραγίες. Η χρήση των συσκευών αυτών αντενδείκνυται σε ασθενείς υπό αντιπηκτική αγωγή ή πάσχοντες από διαταραχές πηκτικότητας. Παρά τα σαφή μειονεκτήματά τους, οι συσκευές κενού και οι πεϊκοί δακτύλιοι μπορεί να διαδραματίσουν έναν σημαντικό επικουρικό ρόλο σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται πλήρως σε από του στόματος, ενδοουρηθρική ή ενδοσηραγγώδη φαρμακευτική αγωγή. Μεταξύ των πιο ποιοτικών συσκευών κενού αξίζει να αναφερθούν η Osbon ErecAid, η Encore ImpoAid και η SOMA erect Stf.

Χειρουργική θεραπεία

Όταν η συντηρητική φαρμακευτική προσέγγιση αποτύχει, ή όταν επιλογή του ασθενούς είναι μια πιο δραστική και μόνιμη αντιμετώπιση του προβλήματος, τον λόγο έχει η χειρουργική. Έτσι, ιδιαιτέρως εξελιγμένες και διατάσιμες πεϊκές προθέσεις μπορούν να τοποθετηθούν σε ασθενείς, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται ή δεν επιθυμούν άλλες θεραπείες. Η μέθοδος αυτή προσφέρει στον ασθενή πολύ καλές στύσεις όποτε το επιθυμεί και για όσο χρονικό διάστημα το επιθυμεί. Σε έμπειρα και εξειδικευμένα χέρια η τοποθέτηση πεϊκής προθέσεως είναι μια εύκολη και ασφαλής επέμβαση με πολύ καλά ποσοστά μακροχρόνιας αποτελεσματικότητας.

Ποιο το μέλλον;

Οι μελλοντικές προοπτικές για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνουν πολλά υπό ανάπτυξη φαρμακευτικά σκευάσματα όπως την avanafil, την mirodenafil και την βρεμελανοτίδη, βελτιωμένες χειρουργικές επεμβάσεις με πιο εξελιγμένες πεϊκές προθέσεις και βεβαίως γονιδιακές θεραπείες, οι οποίες αναμένεται να δώσουν λύση σε σοβαρές περιπτώσεις ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας.

Βιβλιογραφία:

Seftel AD. Low-Intensity Extracorporeal Shock Wave Therapy-A Novel Effective Treatment for Erectile Dysfunction in Severe ED Patients Who Respond Poorly to PDE5 Inhibitor Therapy. J Urol 2012; 187(5): 1789-90.

Lee M. Focus on phosphodiesterase inhibitors for the treatment of erectile dysfunction in older men. Clin Ther 2011; 33(11): 1590-608.

Carson CC, Rosenberg M, Kissel J, Wong DG. Tadalafil - a therapeutic option in the management of BPH-LUTS. Int J Clin Pract 2014; 68(1): 94-103.
Διάβασε Επίσης: Που οφείλεται η ανικανότητα στους άνδρες - Θεραπεία