Ψυχρό απόστημα

Ιστολογικά εξεταζόμενη παρουσιάζει
αλλοιώσεις ενεργού φυματιώσεως

Ονομάζεται η περιορισμένη πυώδης συλλογή σε μη προσχηματισμένη κοιλότητα του ανθρώπινου σώματος, η οποία αναπτύσσεται βραδέως, χωρίς να παρουσιάζει τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά σημεία της οξείας φλεγμονής. Οφείλεται συνήθως στο μυκοβακτηρίδιο της φυματιώσεως. Σπάνια παρατηρείται η εμφάνιση αποστήματος με κλινική εξέλιξη ανάλογη του ψυχρού αποστήματος, το οποίο οφείλεται στο βακτηρίδιο του Eberth ή σε σταφυλόκοκκο με μικρή λοιμογόνο δράση ή και σε μύκητες. Το ψυχρό απόστημα διαφέρει ουσιαστικά από το θερμό στην παθολογοανατομική του εικόνα, τόσο τη μακροσκοπική, όσο και τη μικροσκοπική. 

Το περιεχόμενο είναι υγρό υδαρές ή παχύρρευστο, υποκίτρινο, μέσα στο οποίο βρίσκονται λεπτές τυροειδείς μάζες. Αποτελείται από νεκρωμένους ιστούς και σπάνια βρίσκονται μέσα σε αυτό τα βακτηρίδια της φυματιώσεως. Το τοίχωμα αποτελείται από δυο στιβάδες, μια εσωτερική και μια εξωτερική. Η εσωτερική στιβάδα, που βρίσκεται σε επαφή με το πύον της αποστηματικής κοιλότητας, είναι ανώμαλη, αποτελείται από υποκίτρινο υλικό και από ιστούς που έχουν καταστραφεί, όπως και μυκητώδη σαρκία με άφθονη αγγείωση. Ιστολογικά εξεταζόμενο, παρουσιάζει νεκρωμένα κύτταρα, ινική και νεόπλαστα αγγεία. Η αφθονία των πολυμορφοπυρήνων λευκοκυττάρων, που παρατηρείται στα θερμά αποστήματα, απουσιάζει ή συναντάται σπάνια. 

Η εξωτερική στιβάδα του είναι σκληρή, ανθεκτική και κατά περιοχές τεφρόχροη ή υποκίτρινη. Δεν αποχωρίζεται από τους γύρω ιστούς, μέσα στους οποίους επεκτείνεται με προσεκβολές, ιδίως μέσα στους μυς και τις θήκες των αγγείων και περιέχει αφθονία βακίλων. Ιστολογικά εξεταζόμενη παρουσιάζει αλλοιώσεις ενεργού φυματιώσεως. 

Αντίθετα με το θερμό απόστημα, η στιβάδα αυτή δεν είναι ζώνη αφοριστική, που να προστατεύει από την τάση επεκτάσεως, αλλά είναι μια περιοχή δραστικής επεκτάσεως κατά συνέχεια ιστών. 

Στο ψυχρό απόστημα δεν παρατηρούνται γενικά συμπτώματα. Από τα τοπικά παρουσιάζεται μόνο η διόγκωση, η οποία είναι ανώδυνη, ομοιογενής, αυξάνεται βραδέως και καταλήγει σε κεντρική μαλάκυνση. Το σημείο του κλυδασμού είναι θετικό. Στη συνέχεια, το απόστημα ιάται αυτομάτως ή επεκτείνεται προοδευτικά στο υπερκείμενο δέρμα, με καταστροφή των ιστών από τη φυματιώδη εξεργασία και έξοδο της συλλογής μέσω του δέρματος. Στη θέση της διανοίξεως δημιουργείται εξέλκωση, με χείλη εύθρυπτα, κυανωτικά, τα οποία είναι άτονα και δεν δείχνουν τάση για επούλωση. 

Η διάγνωση θα στηριχθεί στο ιστορικό του αρρώστου, την κλινική εικόνα και τη μικροβιολογική εξέταση ή καλλιέργεια του υλικού για απομόνωση μυκοβακτηριδίων της φυματιώσεως.

Θεραπεία

Αυτή είναι συντηρητική. Χορηγείται η κατάλληλη αντιφυματική αγωγή, η οποία, σε περίπτωση επιμολύνσεως του ψυχρού αποστήματος με κοινούς κόκκους, πρέπει να συνδυάζεται και με άλλα αντιβιοτικά. Κατά τη διάνοιξη του ψυχρού αποστήματος ή την παρακέντησή του, όταν γίνεται, πρέπει να προτιμάται το υψηλότερο σημείο κλυδασμού, διαμέσου υγιών ιστών, για τον κίνδυνο να εγκατασταθεί συρίγγιο και πάντοτε υπό την κάλυψη αντιφυματικής αγωγής.