Πρόληψη λοιμώξεων σε ηλικιωμένα άτομα

Πρόληψη: Σημαντική φροντίδα η καλή διατροφή,
σωματική άσκηση και η ψυχολογική υποστήριξη.

Με τη βελτίωση των υγειονομικών συνθηκών η αναλογία των ηλικιωμένων ατόμων (πάνω από 65 ετών) αυξάνει συνεχώς στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο με μέση εκατοστιαία αναλογία που διακυμαίνεται ανάλογα με την χώρα από 16-20%. 

Στα ηλικιωμένα άτομα οι λοιμώξεις, εξωνοσοκομειακές και νοσοκομειακές, είναι πολύ πιο συχνές σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ομάδες πληθυσμού. Η μεγαλύτερη ευπάθεια στις λοιμώξεις οφείλεται βασικά στην ελαττωματική λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος (χημική και κυτταρική ανοσία). Ιδιαίτερα συχνές είναι οι ουρολοιμώξεις, οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, καθώς επίσης οι λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων. 

Στη συνέχεια θα αναφερθεί η πρόληψη ορισμένων λοιμώξεων, για τις οποίες υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που επιτρέπουν τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων μεθόδων. 
Γρίπη

Η γρίπη προκαλείται από διάφορους τύπους των ίων της γρίπης Α και Β. Tα ηλικιωμένα άτομα είναι ιδιαίτερα ευπαθή στη γρίπη η οποία θεωρείται μια από τις 10 κύριες αιτίες θανάτου. Η κακή έκβαση προκαλείται από τη νόσο αυτή καθ’ εαυτήν και από τις δευτερογενείς βακτηριακές πνευμονικές λοιμώξεις που συνήθως επιπλέκουν την γρίπη. Επί πλέον καρδιαγγειακές και πνευμονικές παθήσεις αυξάνουν την πιθανότητα κακής έκβασης της γρίπης. 

Για την πρόληψη της γρίπης στο ηλικιωμένο άτομο εφαρμόζεται ο ετήσιος εμβολιασμός, πολλές φορές σε συνδυασμό με χορήγηση προφυλακτικώς αντιγριππικών φαρμάκων, όπως η αμανταδίνη. 

Με τον εμβολιασμό αναπτύσσονται αντισώματα που παρέχουν προστασία (ανοσία) στον οργανισμό, ώστε να μη παθαίνει λοίμωξη. Επειδή οι ιοί της γρίπης αλλάζουν συχνά, ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται με βάση τους ιούς γρίπης Α και Β που προκαλούν λοιμώξεις σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή. 

Ο εμβολιασμός θεωρείται επιτυχής αν μέσα σε 10-14 ημέρες αναπτυχθούν αντισώματα σε τίτλο, ίσον η μεγαλύτερο από 1: 40. Ο εμβολιασμός έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι επιτυχής σε ηλικιωμένα άτομα που έχουν καλή διατροφή και κάνουν ελαφριά σωματική άσκηση (περίπατος). Η ανοσία που αναπτύσσεται με ένα επιτυχή εμβολιασμό διατηρείτε για 1 χρόνο περίπου. Για το λόγο αυτό ο εμβολιασμός για την γρίπη πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. 

Με το εμβόλιο της γρίπης, εκτός από τοπική φλεγμονή και μικρές γενικές αντιδράσεις, δεν παρατηρούνται παρενέργειες. Στο σημείο αυτό τονίζεται ωστόσο, ότι αλλεργικά άτομα στα αυγά δεν πρέπει να εμβολιάζονται. 

Η χημειοπροφύλαξη γίνεται με την χορήγηση αμανταδίνης. Το φάρμακο αυτό είναι δραστικό σε όλους τους τύπους του ιού της γρίπης. Η χημειοπροφύλαξη ιδιαίτερα επιβάλλεται στις περιπτώσεις που απαγορεύεται ο εμβολιασμός (αλλεργία), ή όταν συνυπάρχει ανοσοκαταστολή, οπότε οι προοπτικές επιτυχίας του αντιγριπικού εμβολιασμού δεν είναι ασφαλείς. 

Πρόληψη πνευμονιοκοκκινών λοιμώξεων

Οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις αποτελούν γενικά πρόβλημα δημόσιας υγείας. Οι λοιμώξεις αυτές είναι συχνότερες και βαρύτερες στα ηλικιωμένα άτομα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η πιθανότητα επιπλοκής της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας (συχνότερης πνευμονίας) με σηψαιμία είναι διπλάσια στους ηλικιωμένους σε σύγκριση με τις άλλες ηλικίες. 

Για την προφύλαξη χορηγούνται κατά καιρούς διάφορα πολυδύναμα εμβόλια με βάση πολλούς αντιγονικούς τύπους του πνευμονιόκοκκου. Τελευταία κυκλοφορεί πολυδύναμο εμβόλιο με βάση 23 τύπους πνευμονιόκοκκου. Υποστηρίζεται ότι η ανοσία που αναπτύσσεται από τον εμβολιασμό προφυλάσσει το 80% και πλέον του πληθυσμού. Ωστόσο δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες που να αποδεικνύουν την κλινική αποτελεσματικότητα του εμβολίου στα ηλικιωμένα άτομα. Παρά το γεγονός όμως αυτό, προτείνεται όπως το εμβόλιο αυτό χρησιμοποιείται στα ηλικιωμένα άτομα που είναι επιρρεπή (καρδιαγγειακές και πνευμονίες) για πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις. 

Τέτανος

Η ανοσία που διατηρείται από το αντιτετανικό εμβόλιο στη μικρή ηλικία εξαφανίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις στην μεγάλη ηλικία. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι το 70% των περιπτώσεων τετάνου αφορά τα ηλικιωμένα άτομα. 

Προφύλαξη

Χορηγείται το αντιτετανικό εμβόλιο σε δυο δόσεις σε διάστημα δυο μηνών. 

Γενικές οδηγίες

Εκτός των ειδικών προφυλακτικών μέσων για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων θα πρέπει να εφαρμόζονται γενικά μέτρα, όπως υγιεινής και ενεργός και παθητική ανοσοποίηση όπου απαιτείται. Οι μελέτες στρέφονται επίσης στην εφαρμογή και άλλων παρεμβάσεων, όπως αναστολή της βακτηριακής προσκολλητικότητας στα ανθρώπινα επιθηλιακά κύτταρα και ανοσοτροποποίηση με σκοπό την ενίσχυση του ανοσοβιολογικού συστήματος. 
Σημαντική φροντίδα πρέπει επίσης να δίδεται στην καλή διατροφή, στη σωματική άσκηση και στη ψυχολογική υποστήριξη. Και οι τρεις αυτές παράμετροι επηρεάζουν θετικά τη λειτουργία του ανοσοβιολογικού συστήματος, η ακεραιότητα του οποίου αποτελεί τα θεμέλια της άμυνας του ανθρώπου στις λοιμώξεις.