Τι είναι η ανδρική στειρότητα. Που οφείλεται και ποια τα αίτια αυτής

Αντιμετωπίζεται με ηλεκτροδιέγερση

Στειρότητα είναι η αδυναμία του ζευγαριού να τεκνοποιήσει μετά την πάροδο ενός χρόνου ελεύθερων επαφών. Σε ποσοστό 50% υπεύθυνος γι’ αυτήν είναι ο άνδρας. 

Αίτια

Συνηθέστερη αιτία ανδρικής στειρότητας είναι η κιρσοκήλη, η οποία υπάρχει στο 15% του συνολικού ανδρικού πληθυσμού, κι εμφανίζεται στο 40% των ανδρών με στειρότητα. Πρόκειται για διάταση μίας ή περισσοτέρων φλεβών στο σπερματικό τόνο. Συνήθως, εντοπίζεται αριστερά ή είναι αμφοτερόπλευρη. Η ύπαρξη μόνο δεξιάς κιρσοκήλης είναι ασυνήθιστη. Πιστεύεται πως η κιρσοκήλη εμποδίζει την έξοδο του αίματος από τον όρχι, με αποτέλεσμα λίμναση του αίματος και τοπική άνοδο της θερμοκρασίας, η οποία φυσιολογικά είναι κατά 2 βαθμούς Κελσίου μικρότερη από τη θερμοκρασία του υπόλοιπου σώματος. Έτσι, επηρεάζεται η σπερματογένεση, με αποτέλεσμα χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων (<20.000.000 σπερμ./ml) χαμηλή κινητικότητα (<50%) και μικρό αριθμό φυσιολογικών μορφών σπερματοζωαρίων (<15%). 

Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Μερικές φορές είναι αρκετά μεγάλη και φαίνεται με την επισκόπηση (κήλη 3ου βαθμού), ενώ άλλοτε προκαλεί πόνο ή βάρος στην περιοχή του όρχεως. Οι κιρσοκήλες 1ου και 2ου βαθμού δεν φαίνονται, αλλά μόνο ψηλαφώνται. 

Η αντιμετώπιση της κιρσοκήλης είναι συνήθως χειρουργική. Μπορεί όμως να εφαρμοσθεί και απόφραξη της σπερματικής φλέβας, είτε μέσω της μηριαίας φλέβας είτε με λαπαροσκοπική αντιμετώπιση. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ικανοποιητικά. Στο 95% των περιπτώσεων η κιρσοκήλη δεν υποτροπιάζει, ενώ στο 70% επιτυγχάνεται μερική ή πλήρης αποκατάσταση του σπέρματος. 

Η ανεπαρκής έκκριση της θυλακιοτρόπου (FSH) και ωχρινοτρόπου (LH) ορμόνης της υπόφυσης, που ελέγχουν την παραγωγή τεστοστερόνης και τη σπερματογένεση, αντίστοιχα, μπορεί να προκαλέσει ποσοτικές ή ποιοτικές διαταραχές των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα (μικρός αριθμός-ολιγοσπερμία, μικρή κινητικότητα-ασθενοσπερμία ή και τα δύο-ολιγοασθενοσπερμία) ή και πλήρη έλλειψη τους (αζωοσπερμία). 

Άλλες αιτίες είναι η απουσία των σπερματικών πόρων, όπως συμβαίνει σε άνδρες με ινοκυστική νόσο, ή η απόφραξη τους, η παλίνδρομη εκσπερμάτιση - δηλαδή αποβολή του σπέρματος όχι προς τα έξω αλλά προς την ουροδόχο κύστη λόγω νευρικής δυσλειτουργίας -, όπως συμβαίνει στους διαβητικούς, η αδυναμία εκσπερμάτισης, όπως συμβαίνει σε άτομα με κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, η ορχική ανεπάρκεια, η απλασία των γεννητικών κυττάρων – γνωστή ως σύνδρομο μονοκυττάρων Sertoli-, κατά την οποία δεν υπάρχουν εκ γενετής στους όρχεις τα κύτταρα που παράγουν τα σπερματοζωάρια. Πιο σπάνιες αιτίες ανδρικής στειρότητας είναι τα διάφορα σύνδρομα Noonan και Klinefelter, στα οποία υπάρχουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες. 

Η αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων ποικίλλει. Αν σε ασθενή με αζωοσπερμία η τιμή της FSH είναι τριπλάσια από το φυσιολογικό, πράγμα που σημαίνει ορχική ανεπάρκεια, οι λύσεις είναι η τεχνητή σπερματέγχυση με ξένο δότη σπέρματος ή η υιοθεσία. Αν η FSH είναι φυσιολογική, ενδείκνυται η εφαρμογή επανορθωτικής χειρουργικής (πιο συχνά αναστόμωση του σπερματικού πόρου με την επιδιδυμίδα). Η αναρρόφηση σπέρματος από την επιδιδυμίδα σε συνδυασμό με εξωσωματική γονιμοποίηση εφαρμόζεται σε άνδρες στους οποίους δεν υπάρχουν σπερματικοί πόροι. Η αδυναμία εκσπερμάτισης αντιμετωπίζεται με ηλεκτροδιέγερση. Όταν υπάρχει παλίνδρομη εκσπερμάτιση, είτε γίνεται προσπάθεια με φάρμακα να επιτευχθεί φυσιολογική εκσπερμάτιση, είτε συλλέγονται τα πρώτα ούρα μετά την εκσπερμάτιση, αφού ο ασθενής έχει λάβει NaHCO3 (Ανθρακικό Νάτριο), που αλκαλοποιεί τα ούρα, και ακολούθως εφαρμόζεται η σπερματέγχυση. 

Ορισμένες φλεγμονές των γεννητικών αδένων προκαλούν στειρότητα, όπως η προστατίτιδα, που συνήθως οφείλεται σε ουρηθρίτιδα και οδηγεί σε στείρωση με άγνωστο μηχανισμό, και η φυματίωση, που μπορεί να προκαλέσει απόφραξη των σπερματικών πόρων ή των επιδιδυμίδων. Ακόμη, συστηματικά νοσήματα, όπως οι λευχαιμίες και τα λεμφώματα, είναι δυνατόν να προσβάλουν τον ορχικό ιστό και να προκαλέσουν στειρότητα, και βέβαια κάθε μορφή χημειοθεραπείας για οποιοδήποτε καρκίνο μπορεί να διαταράξει τη σπερματογένεση.

Διάβασε επίσης: Γυναικεία στειρότητα