Παιδικές φοβίες - Συμβουλές για γονείς

Έμφυτος φόβος στα παιδιά

Όπως ακριβώς εμείς οι μεγάλοι μπορεί να νιώσουμε φόβο και καχυποψία μπροστά σε καταστάσεις απροσδόκητες, έτσι και τα παιδιά μας νιώθουν διάφορους φόβους, όταν πρέπει να αντιμετωπίσουν καταστάσεις ή γεγονότα που δεν μπορούν να κατανοήσουν.

Τι θα πρέπει να γνωρίζετε:

Καταστάσεις που στους ενήλικους δεν προκαλούν κανένα φόβο, όπως ένας δυνατός θόρυβος ή μια απλή επίσκεψη στο μπάνιο, για πολλά παιδιά μπορεί να αποτελούν τη «φοβερότερη περιπέτεια της ζωής τους». Όλα τα παιδιά φοβούνται στα διάφορα στάδια της ανάπτυξής τους. Ξεπερνούν σιγά σιγά ορισμένους φόβους, αλλά ίσως αποκτήσουν άλλους. Όποιοι, όμως, κι αν είναι οι φόβοι τους, υπάρχει σ’ όλα ένα κοινό στοιχείο ανασφάλειας. Γνωρίζοντας αυτό το γεγονός, είναι υποχρέωση των γονιών να βοηθήσουν τα παιδιά τους να τους ξεπεράσουν. 

Τα τέρατα, το σκοτάδι και κατά συνέπεια η ώρα του ύπνου είναι συνηθισμένοι φόβοι σε όλα τα παιδιά. Μπορείτε να τα καθησυχάσετε αν τους διηγηθείτε μια όμορφη ιστορία πριν κοιμηθούν, αν τους αφήσετε κάποιο μικρό φως αναμμένο στο διάδρομο και την πόρτα μισάνοιχτη ή κάποιο αρκουδάκι που θα τους κάνει συντροφιά και θα τα προστατέψει από οποιαδήποτε απειλή.

Κάποια στιγμή, όλα τα παιδιά θα ξαφνιάσουν τους γονείς τους με τα σχόλια πάνω στο θάνατο. Ιδιαίτερα όταν πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο, όπου μπορεί ν’ ακούσουν συζητήσεις πάνω στο θέμα. Ο μεγαλύτερος φόβος τους είναι ότι οι γονείς τους μπορεί να φύγουν και να μην ξαναγυρίσουν ποτέ. Το παιδί το μόνο που επιδιώκει είναι να νιώσει πιο ασφαλές και να σιγουρευτεί ότι οι «προστάτες του» θα είναι δίπλα του. 

Από τα 7 μέχρι τα 11 χρόνια, ο «κόσμος του παιδιού» γίνεται ολοένα και πιο ρεαλιστικός. Οι σχέσεις με τα συνομήλικα ή ακόμα και με τα μεγαλύτερα παιδιά αυξάνονται και μαζί τους δημιουργούνται καινούργια «φαντάσματα», ο φόβος για τους σχολικούς βαθμούς, για τη σχέση με τους φίλους τους, για την εμπιστοσύνη που τους δείχνουν οι δάσκαλοι και άλλους. Σιγά σιγά, με την ενθάρρυνσή σας, θα αρχίσουν να αποκτούν μεγαλύτερη ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση.  

Τα παιδιά μαθαίνουν να κυριαρχούν στους φόβους τους χάρη στην κατανόηση και την αγάπη που τους δίνουν οι γονείς τους. Μόνο εξηγώντας τους ξανά και ξανά πως οι φόβοι τους πρέπει να ξεπεραστούν και πως «γι’ αυτό είμαστε εμείς εδώ», για να τους δώσετε όλη την υποστήριξη που χρειάζονται, θα καταφέρουν να νικήσουν, χωρίς προβλήματα, όλους τους κινδύνους που νιώθουν ότι παραμονεύουν. 

Το παιδί είναι φοβητσιάρικο; 

Από ον πρώτο έως τον τρίτο χρόνο ζωής, τα παιδιά είναι φυσικό να φοβούνται το σκοτάδι, γιατί η νύχτα αντιπροσωπεύει το τέλος των πάντων. Σ’ αυτή την ηλικία δυναμώνει ένας άλλος έμφυτος φόβος, ο φόβος μην πέσουν. Ίσως σας φανεί υπερβολικό, όμως είναι πραγματικότητα ότι μερικά παιδιά, μόλις νιώσουν, για παράδειγμα, το πόδι τους να βουλιάζει στην άμμο, αμέσως αρχίζουν να ουρλιάζουν. Είναι φυσικό να αντιδρούν έτσι, όταν έχουν την αίσθηση - πραγματική ή φανταστική – μιας απειλής για το σώμα τους. 

Τι πρέπει να γνωρίζετε

Τα φοβητσιάρικα παιδιά είναι κατά κανόνα εκείνα που είναι καταπιεσμένα, που η διαπαιδαγώγησή τους τα οδηγεί να «καταπνίγουν» πάντοτε τα αρνητικά τους συναισθήματα. 

Η υπερβολική τους ανησυχία μην πάθουν κάτι κακό, υποδηλώνει στην πραγματικότητα το φόβο τους να μην τιμωρηθούν για όλη εκείνη την οργή που δεν έχει ακόμα εκραγεί και που συσσωρεύουν μέσα τους. 

Μην επιμένετε, λοιπόν, να βάζετε το παιδί να κάνει πράγματα που δε θέλει, αν δε θέλετε να το οδηγήσετε σε ακραίες αντιδράσεις. 

Μην τιμωρήσετε ποτέ και μην κοροϊδέψετε ένα παιδί που φοβάται. Αν τα παιδιά καταλάβουν ότι δεν υποτιμάτε τους φόβους τους, τότε θα έχετε περισσότερες πιθανότητες να σας προσέξουν όταν προσπαθήσετε να τα καθησυχάσετε. 

Ενθαρρύνετε ένα φοβισμένο παιδί να σας μιλήσει. Ρωτήστε το γιατί φοβάται. Όσο περισσότερο εκφράζει τους φόβους του, τόσο πιο ήσυχο θα νιώθει. 

Δώστε εσείς το παράδειγμα. Μιλήστε του για κάτι που φοβόσαστε σε μικρή ηλικία: «κι εγώ παλιότερα φοβόμουνα τις καταιγίδες με τις αστραπές…». Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα καταλάβει ότι δεν είναι διαφορετικό από τους άλλους και αυτό θα το καθησυχάσει.

Μάθετε να ξεχωρίζετε τους πραγματικούς φόβους. Αυτό που εκ πρώτης όψεως μοιάζει ένα καπρίτσιο, μπορεί στην πραγματικότητα να κρύβει αληθινό φόβο, και το αντίστροφο. 

Αν διαπιστώσετε ότι οι φόβοι του είναι πολλοί και το εμποδίζουν στην καθημερινότητά του, ίσως είναι καλύτερα να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό, παιδοψυχολόγο, για παράδειγμα. Ρωτήστε το παιδίατρο σας.