Τι είναι δυσλεξία. Ποια είναι τα αίτια της

what is dyslexia...

Ένα στα δέκα Ελληνόπουλα πάσχει από δυσλεξία, μια ειδική δυσκολία εκμάθησης του γραπτού λόγου και της ανάγνωσης που εμφανίζεται στα πρώτα σχολικά χρόνια. Τι είναι όμως η δυσλεξία, που τόσο τρομάζει τους γονείς; Ποια είναι τα αίτιά της; Σ' αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις.

Το παιδάκι στις πρώτες μέρες του στη Β' τάξη του Δημοτικού είχε αρχίσει να παρουσιάζει δείγματα ανορθογραφίας. Οι λέξεις του δεν ήταν σχηματοποιημένες και στη θέση των σωστών γραμμάτων έμπαιναν γράμματα «καθρέφτες», αντί του «Τ» έβαζε «Π» και οι δίφθογγοι ισοπεδώνονταν για να πάρουν τη θέση τους απλά φωνήεντα που ταίριαζαν ηχητικά. Τα κείμενα χρειάζονταν αποκρυπτογράφηση και όπως ήταν φυσικό η μητέρα ζήτησε τη γνώμη του εκπαιδευτικού. «Πρέπει να είναι δυσλεκτικό παιδί», απάντησε ο δάσκαλος. Και ο πανικός με την άγνοια οδηγό, έφεραν τη μητέρα στην απόγνωση. Κανείς απ' όσους ρώτησε δεν έδωσε σαφή απάντηση και οι «ειδήμονες» αύξησαν τη σύγχυση, ταιριάζοντας τα συμπτώματα αυτά με τη νοητική καθυστέρηση, τον αυτισμό. Η πάθηση του παιδιού έμελλε να γίνει ένα σήριαλ αφορισμών και τυχαίων ερμηνειών. 

Στην ίδια θέση έχουν βρεθεί σίγουρα αρκετές Ελληνίδες, που έχουν δυσλεκτικά παιδιά. Αν πιστέψουμε στις έρευνες που φέρουν τα ποσοστά σε υψηλά επίπεδα περίπου 20% των παιδιών της σχολικής ηλικίας για τα ελληνικά δεδομένα - η κατάσταση είναι ανησυχητική. 

Τι είναι όμως η δυσλεξία;

Η δυσλεξία είναι μια ειδική δυσκολία εκμάθησης του γραπτού λόγου και της ανάγνωσης, που εμφανίζεται σε παιδιά χωρίς αισθητική ή κινητική αναπηρία και ενός νοητικού επιπέδου σε γενικές γραμμές κανονικού, που χαρακτηρίζεται από λάθη γραφικά στα γράμματα ή στη γραφική παρουσίαση των φθόγγων και δυσκολία στην ανάγνωση.  

Η παθογέννεση όμως της δυσλεξίας που οφείλεται;

Αίτια της δυσλεξίας είναι μια ανωμαλία του εγκεφάλου ειδικότερα των δύο ημισφαιρίων μεταξύ τους, που δεν λειτουργούν όπως πρέπει. Πολλοί συγκλίνουν στην άποψη των ψυχικών τραυμάτων που φέρνουν αυτή την ανωμαλία στα εγκεφαλικά κέντρα. Οι απόψεις όμως που έχουν διατυπωθεί για να φτάσουν στην κοινή συγκλίνουσα, την πραγματική καταγωγή της δυσλεξίας είναι πολλές, γιατί πάμπολλες είναι και οι επιστήμες που ασχολούνται μ' αυτή. 

Η πιο παλιά υπόθεση της νευρολογικής υστερίας - σαν αίτιο φέρει την κληρονομικότητα - που μεταφέρει την πάθηση μέσα στο γονίδιο, βάσει στατιστικών μελετών. 

Παράγοντες στα νευροψυχολογικά αίτια είναι και οι παιδαγωγικές μέθοδοι. Στον τρόπο δηλαδή που γίνεται η εκμάθηση των γραμμάτων στις πρώτες τάξεις του σχολείου και η κακή αντίληψη γνώσης που έχουν μερικοί γονείς για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. 

Καταλήγουμε λοιπόν σήμερα, να καταλογίσουμε τη δυσλειτουργία του εγκεφάλου, που είναι και αίτια της δυσλεξίας, στην ανώμαλη εξέλιξη του εμβρύου, ένα περιστατικό ανοξαιμίας με τη γέννηση του παιδιού, στον ίκτερο βαριάς μορφής ή σε εγκεφαλίτιδες, τραυματισμούς στον εγκέφαλο και δηλητηριάσεις από μόλυβδο, στην κληρονομικότητα. 

Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο όπου οι γονείς «εκπαιδεύουν» τα παιδιά τους, ακόμα από το νηπιαγωγείο στην αποστήθιση του αλφαβήτου ή και χειρότερα σε νηπιαγωγεία όπου διδάσκονται ξένες γλώσσες. Μ' αυτό τον τρόπο δεν αφήνουν τα παιδιά να τακτοποιήσουν στον εγκέφαλο τα μηνύματα και έτσι τα καταστρέφουν. 

Η σύγχρονη παιδαγωγική αντίληψη αποκλείει την οποιαδήποτε μορφή γραψίματος ή διαβάσματος στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, γιατί το μυαλό του παιδιού δεν είναι ακόμα έτοιμο να δεχτεί όλες αυτές τις γνώσεις. Γιατί έτσι το πρεσάρουμε, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Το παιδί πρέπει ν' αναπτυχθεί κανονικά και να καταλάβει κανονικά τα φωνήεντα και τα σύμφωνα, όπως πρέπει. Όλα αυτά είναι έννοιες αφηρημένες για το παιδί, που χρειάζεται χρόνο και μέθοδο για να τα συγκρατήσει, να τα ταξινομήσει και να μάθει τη σύνθεσή τους. 

Για το πόσο σημαντική είναι η μητρική γλώσσα, θ΄αναφερθούμε σ΄ένα εντυπωσιακό παράδειγμα. Μια έρευνα που είναι άγνωστη στη χώρα μας αν και ανακοινώθηκε σε συνέδριο της Ουνέσκο στην Αθήνα το 1981 από τον Ιάπωνα ψυχολόγο Τσουνόντα, μας δείχνει τη σπουδαιότητα και την επήρεια της γλώσσας στα εγκεφαλικά κέντρα του ανθρώπου. Η Ιαπωνία είναι μια χώρα με μηδενικό δείκτη δυσλεξίας. Ο Ιάπωνας διαφέρει από το δυτικό άνθρωπο ως προς την κατάληξη στα ημισφαίρια του εγκεφάλου των διαφόρων ήχων, λόγων, συμφώνων, ανθρώπινης φωνής, μουσικής, ήχων οργάνων. Μα το σημαντικό στοιχείο είναι η επίδραση της μητρικής γλώσσας, ως γνωστό η γραφή των Γιαπωνέζων γίνεται με ιδεογράμματα, στην τοποθέτηση των στοιχείων στα εγκεφαλικά κέντρα. Ένα παιδί πέντε χρόνων, ιαπωνικής γλώσσας, καταλαβαίνει ένα γράμμα σαν το γαλλικό «R» προφορά «ρε», ένας ενήλικας δεν το καταλαβαίνει γιατί ο εγκέφαλος του οργανώθηκε να καταλαβαίνει τα συγκεκριμένα γράμματα της δικής του γλώσσας. Οπότε το γιαπωνεζάκι μπορεί να πάρει οποιοδήποτε λόγο και να τον κατανοήσει. Αυτό δείχνει περίτρανα την κυριαρχία των δύο ημισφαιρίων και την ευαισθητοποίηση του εγκεφάλου με άξονα τη μητρική γλώσσα. Ιδιαίτερη σημασία δίνει ο Τσουνόντα και στη διαφορά της λεκτικής έκφρασης, όπου στην ιαπωνική γλώσσα η αρμονία των λέξεων δίνει: φωνήεν-σύμφωνο-φωνήεν, ενώ στη δυτική σύμφωνο-φωνήεν-σύμφωνο. 

Η παλιά παιδαγωγική ήθελε να δίνει στην αρχή του σχολείου στα παιδιά το αλφάβητο, τώρα δίνονται λέξεις (παπί, γατί, σκυλάκι και άλλα). Το παιδί όμως με ευαισθησία δεν ξεχωρίζει το «π» και το «τ» και του δημιουργεί πρόβλημα. Διαβάζει και το γράφει λάθος, αλλά καταλαβαίνει το νόημα και τη σημασία του. 

Η ολική μέθοδος Degroli είναι κάπως ιδεογραφική (η καινούργια παιδαγωγική μέθοδος εκμάθησης λέξεων). Ο Ιάπωνας όμως θα σχηματίσει το νόημα της λέξης «παπί» και δεν θα έχει πρόβλημα (γι' αυτό και δεν παρουσιάζεται η δυσλεξία στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου). 

Το θέμα του ακουστικού ερεθισμού και της συμβολής του στη φυσιολογική πληροφόρηση των εγκεφαλικών κέντρων, που παίζει μέγιστο ρόλο στη δυσλεκτικότητα του ατόμου, είναι ένα γεγονός που αρχίζει από τα πρώτα ακουστικά ερεθίσματα του παιδιού από την κοιλιά της μάνας του. 

Μέσα από τις αρτηρίες της μητέρας, το παιδί παίρνει ένα ρυθμικό θόρυβο, που έχει σχέση με τους παλμούς της καρδιάς και των εξωτερικών ήχων. Σαν να έχουμε ένα τεράστιο τύμπανο που να δίνει με μεγάλη ένταση ένα συγκεκριμένο ήχο. 

Πρότυπα νοσοκομεία - μαιευτήρια, αφού απομόνωσαν τις θερμοκοιτίδες από την οπτική επαφή, δημιουργούν ηχητικά ερεθίσματα, με τη σωστή μουσική υπόκρουση, που καθιστά έτσι φυσιολογική την εξέλιξη της κυτταρικής δομής του εγκεφάλου του παιδιού. Όλα αυτά δείχνουν ότι το παιδί παίρνει φυσιολογικά και σε τακτικά διαστήματα ερεθίσματα για την κανονική εξέλιξη του εγκεφάλου. Ας θυμηθούμε λοιπόν τη φόρτιση του εγκεφάλου, από τις πρόωρες γνώσεις και εμπειρίες και ας κρίνουμε μόνοι μας τη φυσιολογικότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος.  

Μην ξεχάσεις να διαβάσεις: Συμπτώματα και Θεραπεία δυσλεξίας